Macht of gezag?
Baseer je je voor goed leiderschap op macht of op gezag? Wat is het meest effectief?
Macht is gebaseerd op dominantie, hiërarchie, dwang, eigenbelang. Je kan het vergelijken met het alfamannetje in de dierenwereld. Overigens blijkt in de dierenwereld het alfamannetje vaak niet als de echte leider te functioneren. Hij pakt wel de buit, maar is niet de organisator van de jacht (bijvoorbeeld bij chimpansees)
Gezag is gebaseerd op vrijwilligheid, eerlijkheid en gelijkwaardigheid. De leider die zich baseert op gezag is de primus interpares: een eerste onder gelijken. Hij staat dus niet boven de groep.
Hoe werken macht en gezag?
De traditionele baas die opdrachten geeft en controleert beroept zich veelal op macht. In een machtsrelatie zijn medewerkers automatisch meer wantrouwend en afwachtend, zo blijkt uit onderzoek. Ze nemen geen of weinig verantwoordelijkheid, want die ligt immers bij de baas.
Een gezagsrelatie creëert een andere dynamiek. Medewerkers zijn meer geïnspireerd en betrokken en nemen juist meer verantwoordelijkheid. Dit gedrag van de medewerkers is bepalend voor het succes van een organisatie.
gelijkwaardigheid
Macht en gezag zijn dus 2 totaal verschillende zaken. Onderzoek in de hersenen wijst ook uit dat ze gebaseerd zijn op een verschillende hormonale basis.
Dat leidinggevenden zich op macht baseren komt nog steeds het meeste voor. Een recent onderzoek onder medewerkers wijst uit dat slechts 25% van hen ervaart dat hun leidinggevende gezag heeft!
Macht leidt bij de leider vaak tot minder empathie, minder sociaal gevoel en leidt niet zelden tot corruptie.
Hoe krijg je gezag?
Als gezag de voorkeur heeft als basis voor goed en effectief leiderschap, hoe verkrijg je dat dan. Wat is er voor nodig en wat zijn de do’s en de dont’s?
Gezag veronderstelt het hebben van toegevoegde waarde. Je moet voor de groep dus waarde hebben. Voorbeeldgedrag is hierbij van belang. Om die mogelijke toegevoegde waarde te kunnen bepalen en te etaleren moet je weten wat in de groep omgaat en moet je de omstandigheden en eigenschappen van de individuele medewerkers kennen.
Gezag valt of staat bij het hebben en tonen van integriteit, betrouwbaarheid en duidelijkheid. Mensen moeten weten wat ze aan je hebben en van je op aan kunnen. Het kunnen luisteren en je open stellen voor ideeën, suggesties en kritiek horen er allemaal bij. Je moet je dus kwetsbaar durven opstellen. Hiervoor is zelfbewust zijn en persoonlijkheid nodig. Het is dus een misverstand dat sterke persoonlijkheden geneigd zijn zich op macht te baseren.
Egoïsme en arrogantie zijn voor het ontwikkelen en onderhouden van gezag dodelijk!
Natuurlijk leiderschap
Natuurlijk leiderschap is dus gebaseerd op gezag, net als in de dierenwereld. Het is gebaseerd op een aantal gedragsfactoren. Mijn stelling is dat je gedrag kan veranderen, als je dat wil. Leiderschap gebaseerd op gezag kan dus geleerd worden.
