De huidige economie maakt het lastig om van baan te veranderen. Hoe voorkom je dat je ontwikkeling knarsend tot stilstand komt? Je hebt altijd wel wat invloed op hoe je baan eruitziet. Zo houd je plezier in je werk zonder van baan te veranderen
- Inzetten op wat je leuk vindt
- Maak gebruik van je sterke punten
- Droombaan is droom?
- Aanpak tijdens crisis
Aan het begin van mijn carrière was ik verlegen en vond het eng om een presentatie te houden. Ik had wel eens op een podium gestaan met een muziek band maar daar ervaarde ik het publiek als minder kritisch (het is maar hoe je er tegenaan kijkt).
Bij presentaties, maar ook bij interne vergaderingen stotterde ik en kreeg het altijd onaangenaam warm. Nu sta ik (nagenoeg zonder stotteren) zonder problemen voor een zaal vol met mensen. Of het nou een vergadering is of een presentatie, het maakt niet uit. Ook het aantal mensen in de zaal heeft intussen weinig invloed. Via muzikale optredens bleek het voor mij makkelijker te zijn als er juist veel mensen in de zaal aanwezig waren.
Ik heb het mezelf geleerd, gewoon door het te doen. Het is gewoon een kwestie van doen en blijven oefenen.
Er zijn veel mensen waarvoor geldt dat ze niet makkelijk in het middelpunt van de belangstelling staan. Als je geen verkoper of marketeer bent bijvoorbeeld. Vaak zijn mensen die alles van de inhoud weten niet per definitie de mensen die die inhoud goed over de bühne kunnen brengen. Uitzonderingen natuurlijk daar gelaten.
Iemand die goed is op het gebied van de inhoud is dus vaak van nature geen spreker. Maar je kunt je sprekers kant en zelfs je extraverte kant dus trainen, en ik denk dat je daarmee je persoonlijkheid voor een deel kunt veranderen.
Je hebt natuurlijk mensen die min of meer verliefd zijn op hun werk. Dan bedoel ik niet de workaholics, maar mensen die werken zonder eraan verslaafd te zijn. Naar schatting gaat het in Nederland om twaalf procent van de werkenden. Het gaat dan om bevlogen mensen. Het blijkt dat vooral bevlogen mensen er hard aan werken om ook bevlogen te blijven. Ze wachten niet lijdzaam af, maar gaan zelf op zoek naar ontplooiingsmogelijkheden. Ze vragen bijvoorbeeld actief om steun en feedback. Wie bevlogen is, blijft zich ontwikkelen en wie zich ontwikkelt, blijft bevlogen. Je komt in een positieve spiraal terecht.
Inzetten op wat je leuk vindt
Bevlogenheid is ook een kenmerk van uitblinkers, op welk terrein dan ook – de sport, de muziek, de kookkunst, de wetenschap. Wat kun je daar, als een van de 88 procent nog niet (of niet langer) bevlogen werknemers van opsteken? Als je wilt blijven groeien in je werk, moet je dan vooral inzetten op wat je leuk vindt, niet toevallig meestal de dingen waar je toch al goed in bent? Of moet je vooral inzetten op het verbeteren van je zwakke punten?
De manier waarop ik mijn verlegenheid te lijf ging is er een van veel doen en blijven verbeteren. Het is een voorbeeld van deliberate practice. Dat is welbewuste, doelgerichte training om je zwakke punten te verbeteren, en dat gaat niet vanzelf. Dat kost bloed, zweet en tranen.
Toppers doen aan deliberate practice, ontdekte hoogleraar psychologie Anders Ericsson
in 1993 bij een onderzoek naar de prestaties van violisten aan het conservatorium in Berlijn. De potentiële solisten bleken op hun twintigste al tienduizend uur gestudeerd te hebben, terwijl de minder goede studenten (zeg maar de latere muziekleraren) op iets meer dan vierduizend uur waren blijven steken.
De ‘10.000-uren regel’ is inmiddels nogal een eigen leven gaan leiden: hoeveel uur je moet investeren om de top te bereiken, hangt namelijk sterk af van je vakgebied. Waar het op neer komt, is dat je in elk geval aanzienlijk méér oefent dan je concurrenten. En doelbewuster: je brengt in kaart wat je zou moeten verbeteren, stelt jezelf doelen die zowel ambitieus als realistisch zijn, maakt een planning, en je houdt in de gaten of je ontwikkeling volgens die planning verloopt.
Nu impliceer ik beslist niet dat ik een topper ben in presentaties. Ik ben gaan oefenen omdat ik het nodig vond om verder te komen en het doel wat ik voor ogen had te bereiken.
Maak gebruik van je sterke punten
Bewust oefenen oké, maar je moet dan wel weten waarin. Taken waar je geen drive voor hebt en waar je een vier of een vijf in bent, daar kun je met heel veel moeite een acceptabel zesje in worden. De kans dat je een acht wordt is zeer klein. Persoonlijk zie ik meer heil in het gebruik maken van je sterke punten.
baanboetseren of sleutelen aan je baan
Als het om leren en ontwikkelen gaat, denken de meeste mensen aan wat ze nog niet, maar wel zouden moeten kunnen. Terwijl je veel sneller kunt groeien als je de vraag omdraait: waar liggen mijn sterke punten, en hoe kan ik mijn werk zo kneden dat ik daar optimaal gebruik van kan maken?
Dat wordt job crafting genoemd, in het Nederlands vertaald als ‘zelfsturing’ (ook wel ‘baanboetseren’ of ‘sleutelen aan je baan’). Om je baan naar je hand te kunnen zetten, is het eerst en vooral van belang om na te gaan wat je sterke punten zijn.
We zijn niet gewend daarover na te denken. Tijdens sollicitatiegesprekken wordt er wel naar gevraagd en dan zeggen de meeste maar wat. Vaak iets heel algemeens, zoals “ik ben wel goed met mensen”. Dan heb je dus niet nagedacht over het verschil wanneer je fluitend naar huis gaat en energie over hebt en wanneer dat niet het geval is.
Je zou bijvoorbeeld dagelijks een cijfer kunnen geven aan je werkplezier en nagaan waar dat door beïnvloed werd. Verder kan je dagelijks opschrijven wat je geleerd hebt. Want je zou ook iets geleerd kunnen hebben wat je vervelend vindt om te doen.
Droombaan is een droom?
Mijn doel is mensen plezier in hun werk te laten hebben. Nou kan werk niet altijd alleen maar leuk zijn. Iedere baan heeft aspecten die je minder leuk vindt. Diegene die zeggen meer met de minder leuke dingen bezig te zijn dan met plezier in hun werk, wil ik wel uitdragen. Ik zeg dat je altijd een beetje invloed hebt op hoe je baan eruitziet.
Dat beetje invloed, ‘job craften’ dus, begint ermee dat je uitgebreid stilstaat bij je huidige functie. Waar ben je eigenlijk mee bezig de hele dag? Welke taken nemen de meeste tijd in beslag? Zijn dat ook de bezigheden waarvoor je ooit voor je vak gekozen hebt? Pas na die analyse ga je bedenken hoe je méér kunt krijgen van wat je graag doet of zou willen doen, en minder van de taken die je niet liggen.
Er zijn grofweg vier manieren om dat te doen.
Manier één is iets toevoegen aan je werk – contacten bijvoorbeeld, of taken. Stel, een collega verzorgt al heel lang rondleidingen voor nieuw personeel. Dat lijkt jou ook leuk om te doen. Je vraagt of je een keer een rondleiding van hem over mag nemen, onder zijn begeleiding. Of je vraagt of je eens mee mag naar een bepaalde klant, en of jij dan het gesprek mag voeren.
Vaak is de angst dat je collega dan denkt dat jij zijn werk wilt afpakken, maar dat valt in praktijk erg mee. De meeste mensen vinden het waardevol als ze een ander iets kunnen leren.
Manier twee is van taak veranderen, bijvoorbeeld door het deel van je werk waar je een hekel aan hebt, te ruilen met taken waar je collega’s een hekel aan hebben. Dit zijn typisch aspecten die je met een team op tafel kan leggen. Het zou in veel gevallen handig zijn als je collega’s zouden weten op welk gebied je je verder wilt ontwikkelen, en op welk gebied juist niet.’
Manier drie is ‘iets oplossen’. Dat houdt in dat je je zwakke kanten, voor zover ze essentieel zijn voor je werk, ontwikkelt tot je ze op een acceptabel niveau hebt gebracht, bijvoorbeeld door het volgen van een taalcursus. Het kan ook op relationeel vlak liggen: een misverstand uitpraten bijvoorbeeld, of een training volgen in persoonlijke effectiviteit. Sommige dingen kun je niet blijven wegduwen.
Manier vier, ten slotte, is ‘afstoten’: je neemt een beslissing over de onderdelen van je werk waar je je energie niet meer op gaat richten. Of welke lastige klanten en veeleisende collega’s je voortaan probeert te ontwijken.
Kan dat allemaal zomaar? Dat hangt mede af van je leidinggevende/manager. Het is in elk geval zelfsturend en hoe beter je zelf weet te verwoorden welke kant je op wilt en waarom, hoe makkelijker het voor anderen wordt om je daarbij te helpen. Van de andere kant: niet alle leidinggevenden/managers zullen ervoor openstaan. Het valt me op dat “het gebruik maken van je sterke punten” binnen organisaties vaak alleen tijdens beoordelingsgesprekken en functioneringsgesprekken wordt gebruikt en wanneer het de leidinggevende/manager uitkomt. En dat is zowel jammer als vreemd. Motivatie is direct verbonden met plezier in je werk.
Aanpak tijdens Crisis
Job crafting is ook het antwoord als je door de crisis niet meer van je plek afkomt. “Naar een betere baan zonder weg te gaan”. Overigens is het überhaupt een misverstand dat je geregeld van baan zou moeten veranderen omdat je anders per definitie zou vastroesten. En dat is maar goed ook, want de meeste mensen zijn niet zo mobiel. In de periode 2003-2009 wisselde jaarlijks gemiddeld 5,6 procent van de Nederlandse beroepsbevolking van baan (Enquête Beroepsbevolking, recentere cijfers niet beschikbaar). Daarbij geldt: hoe ouder de werknemer, hoe kleiner de kans dat hij van baan verandert. Boven de 35 neemt de mobiliteit al sterk af, boven de 50 wordt die zeldzaam.
Niet van baan veranderen wordt wél problematisch als je niet meer bijleert. Dergelijke stilstand hangt sterk met leeftijd samen. Bij de veertig jaar zie je al een significante knik. Hoe ouder de werknemer, hoe minder aandacht de werkgever voor diens mobiliteit heeft; kansen op training en opleiding nemen af. Ook lijken de veertig-plussers het er zelf bij te laten zitten. Ze participeren minder in netwerken. Als ze dat al doen blijft het vaak bij de borrel op vrijdagmiddag.
Als ze al een training volgen, maken ze nauwelijks uitstapjes meer naar aangrenzende of nieuwe expertise gebieden. Terwijl ze binnen de eigen expertise “het meeste al eerder hebben gehoord”. Ze volgen dan ook minder management- of algemene persoonlijke vaardigheidstrainingen. Terwijl die juist voorspellende waarde hebben voor duurzame inzetbaarheid.
Om het werk aantrekkelijk te houden (of maken) is het dus van belang te ontwikkelen. Dat hoeft niet alleen met een algemene training maar kan ook gericht op de huidige situatie bij jou in je bedrijf. En dan gaat het ook over de dingen die jij zelf wilt opsteken en waar jij resultaat mee haalt. Niet alleen wat de theorie voorschrijft. Voor leidinggevenden is daar L.E.A.P. voor. Leadership Excellence and Acceleration Program.
Voor de werknemers zijn dat gerichte coaching trajecten of een team aanpak samen met de leidinggevende.
Wat je ook kiest, doe in ieder geval wat. Het begint bij jezelf en heeft een positief effect op iedereen in je omgeving.
Neem Actie! Kies een van de vier manieren om invloed op je baan te hebben of neem contact met ons op.
Ik ben hoe dan ook benieuwd naar je reactie. Laat het me hieronder weten.
